Czym jest biegunka?
Biegunka to stan w którym pacjent oddaje stolec o zbyt luźnej konsystencji, ze zwiększoną częstotliwością (więcej niż 3 razy w ciągu doby) lub o zbyt dużej objętości.
Czy oddanie jednego luźnego stolca to biegunka?
NIE, według WHO biegunką nazywamy oddawanie luźnego lub płynnego stolca więcej niż 3 razy na dobę.
Jak powstaje biegunka?
Mechanizmów powstawania biegunki jest wiele
Jednym z nich jest zmniejszenie wchłaniania wody w jelicie cienkim oraz grubym. Przyczyną może być także wzmożone wydzielanie wody oraz elektrolitów do światła jelita cienkiego lub grubego spowodowane obecnością wirusów lub bakterii.
Czy każda biegunka przebiega tak samo?
NIE, wyróżniamy wiele rodzajów biegunki, które różnią się czasem trwania, przyczyną wystąpienia czy nawet wyglądem stolca.
Ze względu na czas trwania biegunki możemy wyróżnić ostrą, przetrwała oraz przewlekłą.
1. Biegunka ostra:
Jest to biegunka trwająca do 14 dni. Ma ona wiele przyczyn:
- Najczęstszą przyczyną jest infekcja wirusowa przewodu pokarmowego.
- Biegunka może być także następstwem infekcji bakteryjnej oraz spożycia toksyn bakteryjnych.
Czynniki infekcyjne stanowią aż do 90% przyczyn biegunek!
- Działanie niepożądane leków, będące najczęstsza przyczyną biegunki nieinfekcyjnej. Do leków które często powodują biegunkę zaliczamy:
- antybiotyki o szerokim spektrum
- NLPZ-ty (diklofenak, ibuprofen)
- leki obniżające ciśnienie (diuretyki takie jak furaosemid a także ACEI)
- leki przeciwarytmiczne (beta-blokery jak metoprolol, propranolol oraz blokery kanału wapniowego jak diltiazem)
- H2-blokery (cymetydyna, ranitydyna, famotydyna)
- Leki zobojętniające kwas solny (wodorotlenek magnezu)
- Cytostatyki (fluorouracyl, irynotekan, mitomycyna)
- Preparaty hormonów tarczycy
- Metformina
- Teofilina
2. Biegunka przetrwała:
Biegunka trwająca od 14 do 29 dni, spowodowane najczęściej nieswoistym zapaleniem jelit, rakiem okrężnicy oraz zespołem jelita drażliwego.
3. Biegunka przewlekła:
Należą do niej biegunki trwające ponad 30 dni. Wśród biegunek przewlekłych wyróżniamy: biegunkę sekrecyjną, osmotyczną, tłuszczową, zapalną oraz spowodowana przyśpieszoną perystaltyką jelit.
4. Biegunka rzekoma:
Jest to częste oddawanie płynnego stolca w małych ilościach, najczęściej jest to związane z nietrzymaniem stolca a także przepełnieniem okrężnicy spowodowane zaparciem lub zwężenie esicy na skutek np. nowotworu.
Diagnostyka:
Lekarz ustala rozpoznanie na podstawie wywiadu, należy być przygotowanym na pytania o czas trwania biegunki, wygląd stolca, czynniki nasilające i łagodzące biegunkę.
W niektórych przypadkach konieczne mogą być badania dodatkowe takie jak morfologia krwi, stężenie CRP, OB, badanie stolca.
Biegunki nie należy się wstydzić gdyż zwlekanie z wizytą u lekarza może prowadzić do odwodnienia, które może być bezpośrednią przyczyną zagrożenia życia.
Jeśli męczy Cię biegunka nie bagatelizuj tego, skonsultuj się z lekarzem!
Odwodnienie:
Jest to główne oraz jedno z najniebezpieczniejszych powikłań biegunki.
Objawy odwodnienia:
- Wzmożone pragnienie
- Ból i zawroty głowy
- Osłabienie i ospałość
- Suchość w ustach
- Zmniejszone wydalanie moczu
Objawy ciężkiego odwodnienia wymagającego pilnej interwencji medycznej:
- Przyśpieszona akcja serca
- Spadek ciśnienia krwi
- Przyśpieszony oddech
- Zaburzenia psychiczne
- Brak produkcji potu
Odwodnienie określamy poprzez ocenę spadku masy ciała, na podstawie tego pomiaru można wyróżnić trzy stopnie odwodnienia:
- Łagodne: ubytek poniżej 3% masy ciała,.
- Umiarkowane: ubytek masy ciała nie dochodzący do 10%
- Ciężkie: utrata 10% lub więcej masy ciała z objawami odwodnienia i wstrząsem hipowolemicznym.
Leczenie:
Najważniejszym elementem leczenia biegunki jest nawadnianie.
Należy przyjmować dobowe zapotrzebowanie na wodę (2 litry w przypadku kobiet i 2,5 litra u mężczyzn). Dodatkowo ważne jest aby pić wodę po każdym luźnym stolcu.
W leczeniu biegunki zalecane jest także podawanie DPN (doustne płyny nawadniające) zawierające glukozę oraz sód (osmolarność DPN powinna wynosić 245 mOsm/l)
Probiotyki:
Zalecane w leczeniu biegunki jest podawanie probiotyków czyli żywych szczepów bakterii. Najczęściej w biegunce stosuje się szczepy S. Boulardii oraz LGG.
Dodatkowe leczenie farmakologiczne, jeśli lekarz uzna za potrzebne:
- Loperamid (przeciwwskazany w biegunce krwistej, przy wysokiej gorączce oraz w bakteryjnym zapaleniu jelit wywołanym przez Salmonella, Shigella i Campylobacter)
- Diosmektyt
- Oktreoktyd (stosowany do opanowania opornych na leczenie biegunek u chorych na AIDS)
Wskazania do hospitalizacji:
- Ciężkie odwodnienie.
- Objawowe odwodnienia u osób starszych i małych dzieci.
- Ciężki stan chorego
- Niepowodzenie nawadniania doustnego oraz stan uniemożliwiający doustne nawadnianie np.nawracające wymioty.
