Czym jest borelioza?
Borelioza lub inaczej choroba z Lyme jest to choroba zakaźna wywołana przez bakterię a dokładniej gram-ujemnego krętka z rodziny Borrelia przenoszonego przez kleszcze. Na terenie Europy za wywołanie boreliozy odpowiedzialne są najczęściej 3 gatunki krętka, są to Borrelia garinii, B. afazelii oraz B. burgdorferi.
W jaki sposób dochodzi do zakażenia?
Jedyną drogą jaką krętek Borrelii może dostać się do organizmu człowieka jest ukłucie przez zakażonego kleszcza. Nie ma możliwości aby zarazić się na skutek przetoczenia krwi od chorej osoby lub kontakt seksualny. Zakażenie nie przenosi się między ludźmi!
Jak dużo ludzi choruje na boreliozę?
W Polsce w 2017 roku do zakażenia doszło u ponad 20 tyś. osób, natomiast ponad 10% przypadków wymagało hospitalizacji. Do największej ilości zachorowań dochodzi w województwie Małopolskim, Mazowieckim, Śląskim oraz na Lubelszczyźnie.
Czynniki ryzyka infekcji:
- Przebywanie w siedliskach kleszczy w rejonach endemicznych
- Kontakt kleszcze ze skórą trwający ponad 48 godz. (często wystarczy krótszy czas)
- Podrażnianie kleszcza: wyciskanie, smarowanie benzyną/tłuszczem oraz przypalanie
Jak wygląda przebieg choroby?
Przebieg choroby z Lyme możemy podzielić na trzy stadia:
- Pierwszym jest stadium wczesne ograniczone: trwa ono od momentu wniknięcia krętków do organizmu człowieka do kilku tygodni od infekcji.
- Objawy grypopodobne pojawiają się jako pierwsze, kilka dni po ukłuciu przez kleszcza, należą do nich m. in. ogólne osłabienie, ból mięśni i stawów czy podwyższona temperatura ciała.
- Rumień wędrujący powstaje najczęściej po tygodniu (3-30 dni) od kontaktu z zakażonym kleszczem. Początkowo wygląda jak czerwona plamka, następnie powiększa się ku obwodowi, ma pierścieniowaty kształt z przejaśnieniem w środku. Średnica rumienia musi mieć powyżej 5cm.
- Limfocytoma boreliozowa (objaw rzadki): jest to niebolesny, czerwono-niebieski guzek, zlokalizowany najczęściej na małżowinie usznej, mosznie lub brodawce sutkowej.
- Stadium wczesne rozsiane (narządowe): rozpoczyna się po upływie kilku tygodni lub miesięcy od zakażenia, dochodzi w nim do:
- Zapalenia stawów: zwykle dotyczy jednego lub kilku dużych stawów np. kolanowy, łokciowy.
- Zapalenie mięśnia sercowego: dochodzi do niego u około 5% chorych, pojawiają się zaburzenia przewodzenia i rytmu serca.
- Zapalenie układu nerwowego-neuroborelioza: dochodzi do zajęcia ośrodkowego i obwodowego układu nerwowego. Pojawia się limfocytowe zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych (ZOMR) oraz zapalenie nerwów czaszkowych np nerwu twarzowego co może skutkować niedowładem lub porażeniem.
- Stadium późne: charakteryzuje się wystąpieniem:
- Przewlekłego zanikowego zapalenia skóry kończyn: powstaje kilka lat po zakażeniu, objawia się jako czerwono-sinawe niesymetryczne zmiany dystalnych części kończyn, może towarzyszyć ból stawów.
- Przewlekłego zapalenia stawów
- Przewlekłej neuroboreliozy: rozwija się przewlekłe zapalenie mózgu i rdzenia kręgowego, zapalenie korzeni nerwów i nerwów obwodowych oraz polineuropatia obwodowa.
W jaki sposób lekarz rozpoznaje boreliozę?
Aby rozpoznać chorobę z Lyme niezbędne jest wykonanie dwuetapowej diagnostyki serologicznej, składa się ona z:
- Wykrycia przeciwciał w klasie IgM w surowicy za pomocą metody ELISA.
- Potwierdzenie wyniku dodatniego lub wątpliwego metodą Western Blot wykrywającą przeciwciała w klasie IgM oraz IgG.
Przeciwciała IgM są to przeciwciała produkowane we wczesnej fazie zakażenia, wykrywalne we krwi już po 3-4 tyg. od infekcji i zanikają po 4-6 mies. Przeciwciała IgG pojawiają się po 6-8 tyg. od zakażenia i mogą utrzymywać się latami.
WAŻNE:
Dodatni wynik serologiczny bez objawów klinicznych typowych dla boreliozy NIE ma znaczenia diagnostycznego!
Brak zauważenia ukłucia przez kleszcza nie wpływa na diagnozę!
Czy istnieje lekarstwo na boreliozę?
TAK, jak każdą infekcję bakteryjną chorobę z Lyme leczymy za pomocą antybiotykoterapii. Wybór terapii zależy od postaci choroby. Czas trwania terapii trwa najczęściej od 14 do 30 dni.
W przypadku dodatnich testów serologicznych lecz bez występowania objawów klinicznych antybiotykoterapia jest bezzasadna.
Leczenie objawowe: w późniejszych stadiach choroby mogą wystąpić uciążliwe objawy takie jak ból stawów, w tym przypadkach stosuje się leczenie objawowe, najczęściej podawane są NLPZ-ty lub nakłucie stawu w celu odbarczenia nadmiaru płynu w stawie.
Jakie jest rokowanie?
Po wdrożeniu właściwej antybiotykoterapii we wczesnych stadiach choroby wyleczenie występuje u ponad 90% przypadków.
Jak zapobiegać zachorowaniu na chorobę z Lyme?
Przede wszystkim podczas wypraw w tereny łąkowe i leśne należy dokładnie osłaniać skórę zakładając długie spodnie i wysokie skarpety, bluzki z długim rękawem oraz buty z wyższą cholewką. Należy także stosować środki odstraszające owady. Natomiast po wycieczce pamiętajmy aby przeprowadzić dokładną kontrolę całej skóry.
Pamiętajmy także o ochronie zwierząt domowych gdyż kleszcze nie dość, że mogą być dla nich niebezpieczne to nasze zwierzaki mogą zawlec kleszcze do naszych mieszkań.
Jak najszybsze mechaniczne usunięcie kleszcza: jest bardzo ważne, gdyż wraz z czasem kontaktu kleszcza ze skórą ryzyko zakażenia krętkami rośnie.
Jak poprawnie wyciągnąć kleszcza? Najlepiej w tym celu użyj wąskich szczypczyków. Chwyć kleszcza jak najbliżej skóry i pociągnij w osi wkłucia.
WAŻNE!
Podczas usuwania kleszcza nie należy go wykręcać, wyciskać, zdrapywać, przypalać czy smarować benzyną, alkoholem lub tłuszczem gdyż zwiększa to ilość wymiocin kleszcza, które dostają się do naszej krwi co zwiększa ryzyko zakażenia krętkiem Borrelia.
Jeśli masz wątpliwości czy kleszcz został usunięty w całości lub boisz się zrobić to samemu – udaj się do najbliższej Izby Przyjęć.
Po ukąszeniu kleszcza i po pojawieniu się rumienia natychmiast skonsultuj się z lekarzem!
